ચૂંટણી આચાર સંહિતા: ભારત કે કોઈ પણ દેશ માં જયારે ચૂંટણી હોઈ છે તેના થોડા દિવસો પહેલા આચાર સંહિતા જાહેર કરવામાં આવે છે અને ચૂંટણી ના બધા પક્ષો એ આચાર સંહિતા ના નિયમો નું પાલન કરવાનું ફરજીયાત હોઈ છે. જે પક્ષ આ નિયમો નું ઉલ્લંઘન કરે તો તેની ઉપર કાનૂની કાર્યવાહી પણ થઇ શકે છે. તો આજના લેખ માં તમને જાણવા મળશે કે આચાર સંહિતા એટલે શું? આચાર સંહિતા ના નિયમો કેવા હોઈ છે વગેરે માહિતી તમને જોવા મળશે.
આચાર સંહિતા એટલે શું? | What is Code of conduct in Gujarati
ચૂંટણી આચાર સંહિતા નો મતલબ ચૂંટણી પંચની સૂચના છે, જે ચૂંટણી પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી દરેક પક્ષ અને તેના ઉમેદવાર દ્વારા પાલન કરવામાં આવે છે. જો ઉમેદવાર આ નિયમોનું પાલન નહીં કરે, તો ચૂંટણી પંચ તેની વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કરી શકે છે, તેને ચૂંટણી લડતા અટકાવી શકે છે, ઉમેદવાર સામે FIR નોંધાવી શકે છે અને જો તે દોષી સાબિત થાય છે, તો તેને જેલમાં પણ જવું પડે છે.
ચૂંટણી માટે દેશભરમાં સરકાર અને વહીવટીતંત્રને અનેક નિયંત્રણો પસાર કરે છે અને તેની સાથે આચાર સંહિતા લાગુ કરવામાં આવે છે. ચૂંટણી પૂરી થાય ત્યાં સુધી તે પક્ષના સભ્યો માટે આચાર સંહિતા લાગુ કરવી ફરજિયાત બની જાય છે. ઉપરાંત, સામાન્ય નાગરિકને તેનો અમલ પણ કરવો પડે છે. જો સામાન્ય નાગરિક આચારસંહિતા નો ભંગ કરે તો તેને પણ નિયમ અનુસાર સજા અથવા દંડ થઈ શકે છે.
આચાર સંહિતા એટલે શું એ તો તમને ખબર પડી ગઈ હશે પરંતુ આચાર સંહિતા ના નિયમો પણ જાણવા જરૂરી છે જે નીચે મુજબ છે.
આચાર સંહિતા ના નિયમો – Achar Sanhita Na Niyamo
1. સામાન્ય નિયમો
- ચૂંટણી ની આચાર સંહિતા લાગુ થયા પછી મુખ્યમંત્રી અથવા મંત્રી કોઈ જાહેરાત કરી શકતા નથી,
- પાર્ટી કે પછી કોઈ વ્યક્તિ ચૂંટણી માટે ઝુંબેશ ચલાવી શકે નહિ, અને જમીનની પૂજા કરી ન શકે.
- કોઈ પણ પક્ષ પ્રોગ્રામ કરે તો પ્રોગ્રામ ની કિંમત સરકારી ખર્ચ માંથી લેવામાં આવતી નથી
- કોઈ સરકારી ખર્ચે પ્રોત્સાહન આપી શકે નહીં.
- જાહેર માં કોઈ પણ પક્ષ તેના પ્રચાર માટે બેનરો અથવા પોસ્ટરો મૂકી શકે નહીં.
- કોઈ પક્ષ રાજકીય સ્થળે બેઠક કરી શકે નહીં.
- સરકારી વાહનોનો ઉપયોગ ફક્ત ઘરેથી પ્રસ્થાન માટે થઈ શકે છે.
- જો કોઈ વ્યક્તિ અથવા પક્ષ આચાર સંહિતાનું ઉલ્લંઘન કરે છે, તો તેની સામે કોઈ કાયદેસરની કાર્યવાહી કરવામાં આવે છે, તેમને જેલ અથવા દંડ ભરવો પડશે.
2. ઘોષણાના નિયમો
- પોલીસને રેલીનો સમય, સ્થળ અને રેલી ક્યાં લઈ જવાની છે તે નક્કી કરવા દો
- રેલીનું આયોજન એવી રીતે કરો કે ટ્રાફિકમાં કોઈ સમસ્યા ન સર્જાય.
- જો એક જ રાજકીય પક્ષો એક જ દિવસે સરઘસ સૂચવતો હોય તો પહેલા પોલીસને જાણ કરવી જોઈએ.
- રેલી કે પ્રચાર ની પ્રક્રિયામાં કોઈપણ ગેરકાયદેસર અથવા દુરુપયોગની વસ્તુ નો ઉપયોગ કરી શકો નહીં.
3. રાજકીય બેઠકો માટે નિયમો
- સભાની માહિતી અને સ્થળ પોલીસ અધિકારીઓને જાણ કરવી જોઈએ.
- જો આ તમારી પ્રથમ બેઠક છે, તો લાઉડ સ્પીકરનો ઉપયોગ કરવાની પરવાનગી મેળવવી.
- જો મિટિંગમાં કોઈ વિક્ષેપ આવે તો તેને સુધારવા માટે આયોજકોએ પોલીસને મદદ કરવી જોઈએ.
4. ચૂંટણીના દિવસના નિયમો
- ચૂંટણી સ્ટાફને ઓળખકાર્ડ અથવા બિલ આપવું જરૂરી છે.
- બેલેટ પર મતદારોની કાપલીમાં કોઈ પક્ષ નું નિશાન નથી તેની ખાતરી કરો.
- મતના દિવસ પહેલાં 24 કલાક પહેલા કોઈને પણ દારૂ નું વિતરણ કરી શકાતું નથી.
- મતદાન મથકમાં અથવા તેની આસપાસ કોઈપણ પ્રકારની ભીડને મંજૂરી ન આપો.
આચારસંહિતા ક્યારે અમલમાં આવે છે?
આદર્શ આચાર સંહિતા અથવા ચૂંટણી આચારસંહિતા મતદાનના કાર્યક્રમની જાહેરાત થાય તે દિવસથી અમલમાં આવે છે, અને સૂચના મુજબ, ચૂંટણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ થાય અને ત્યારબાદ પરિણામ જાહેર ન થાય ત્યાં સુધી આદર્શ આચારસંહિતા ચાલુ રહે છે. એટલે કે, તે લગભગ 45 દિવસ અથવા કુલ 2 મહિના સુધી અમલમાં રહે છે. આ તમામ રાજકીય પક્ષો અને ‘કેરટેકર’ સરકારને લાગુ પડે છે.
આ પણ વાંચો :
- ચૂંટણી કાર્ડ માટે અરજી કેવી રીતે કરવી?
- ચૂંટણી કાર્ડ ડાઉનલોડ કેવી રીતે કરવું?
- આધાર કાર્ડ કેવી રીતે ડાઉનલોડ કરવું?
- ચૂંટણી કાર્ડ સાથે આધાર કાર્ડ લિંક કેવી રીતે કરવું?
- પાન કાર્ડ માટે ઓનલાઇન અરજી કેવી રીતે કરવી?
- ઘરે બેઠા એજન્ટ વગર ડ્રાઇવિંગ લાઇસન્સ બનાવો
- આયુષ્માન કાર્ડ લિસ્ટ માં તમારું નામ છે કે નહી તે કેવી રીતે ચેક કરવું
આચારસંહિતા વિશે વારંવાર પુછાતા પ્રશ્નો – FAQs
ચૂંટણી પંચ દેશમાં મુક્ત અને નિષ્પક્ષ ચૂંટણી કરાવવા માટે કેટલાક નિયમો બનાવે છે. ચૂંટણી પંચના આ નિયમોને આચારસંહિતા કહેવામાં આવે છે. લોકસભા/વિધાનસભાની ચૂંટણી દરમિયાન આ નિયમોનું પાલન કરવાની જવાબદારી સરકાર, નેતાઓ અને રાજકીય પક્ષોની છે.
આદર્શ આચાર સંહિતાના મુખ્ય લક્ષણો એ નક્કી કરે છે કે રાજકીય પક્ષો, ઉમેદવારો અને શાસક પક્ષોએ ચૂંટણી પ્રક્રિયા દરમિયાન કેવું વર્તન કરવું જોઈએ, એટલે કે ચૂંટણી પ્રક્રિયા દરમિયાન, સભાઓ, સરઘસો, મતદાન દિવસની પ્રવૃત્તિઓ અને શાસક પક્ષની કામગીરી વગેરે. શું તેમનું સામાન્ય વર્તન હશે?